بخش چهارم :

یا اَباعَبْدِا... ؛

اِنّی سِلْمٌ لِمَنْ سالَمَکُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حارَبَکُمْ اِلی یَومِ الْقیامة

بی تردید عقیده و شعار من این است که تا روز رستاخیز در کنار دوستان شما بوده و ضمن بیزاری و برائت از مخالفان شما،در جبهه پیکارگران و همرزمان شما باشم . 

یکی از وظایف انسان مسلمان شناخت جبهه حق و باطل است . تا در کنار حق قرار گرفته و بر ضد باطل بجنگد . زیرا صحنه حق و باطل از آغاز خلقت انسان وجود داشته است . پس مهم این است که حق شناسایی شده و پاس داشته شود تا از هواداران باطل کم شود . آری شعار رسمی حسینیان تا روز قیامت همین است :

ما امام حسین (ع) را بر حق میدانیم و از او و اهداف وآرمانهایش حمایت میکنیم و با مخالفان و دشمنانش مبارزه می کنیم .

فَأَسْئَلُ ا... الَّذی أَکْرَمَنی بِمَعْرِفَتِکُمْ وَ مَعْرِفَةِ أَولیائِکُمْ وَ رَزَقَنِی الْبَرائَةَ مِنْ أَعْدائِکُمْ

ای خدایی که مرا به جهت شناخت خاندان نبوی و دوست داران آنها و تبری از دشمنان آنان به مقام کرامت انسانی بار داده ای از تو میخواهم ... .

امام باقر (ع) میفرماید: عصاره و چکیده حکمت دو کلمه است :

فرمان برداری از خداوند سبحان

شناخت خلیفه او و امام بر حق .

پس عظمت امام و مقام امامت و کرامت آگاهان و عارفان به آن دو روشن میگردد. اگر ما انسانهای معمولی که اسیر قفس تن بوده و از پرواز به عالم ملکوت محروم هستیم به گونه ای با انسانهای کامل ارتباط پیدا کنیم به اندازه گستره وجودی خودمان به مقام کرامت نزدیک می شویم .

از دیدگاه امام باقر (ع) وسیله و ابزار رسیدن انسان به مقام کرامت ، شناختن انسانهای کامل است ؛ یعنی پاک زادگان خاندان نبوت و پرورش یافتگان آنها را به درستی شناختن و از صفوف دشمنان آنها جدا شدن .

امام باقر و امام صادق (ع) می فرمایند :

خداوند در مقابل ایثار و فداکاری امام حسین (ع) چند ویژگی به او کرامت فرمود :

1-             امامت را در فرزندان او قرار داد .

2-             تربت او را وسیله شفا و بهبودی قرار داد .

3-             حضور در حرم مطهر او را سبب استجابت دعا قرار داد .

4-             زیارت او را وسیله طول عمر معرفی کرد .

همچنین از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمودند : کسی که حسین ابن علی (ع) را در روز عاشورا با معرفت زیارت کند مثل کسی است که خدا را در عرش زیارت کرده است .

بخش سوم :

فَلَعَنَ اللهُ اُمَّةً اَسَّسَتْ اَساسَ الظُّلْمِ وَالْجَورِ عَلَیکُم اَهْلَ الْبَیت وَ لَعَنَ اللهُ اُمَّةً دَفَعَتْکُمْ عَنْ مَقامِکُمْ وَ اَزالَتْکُمْ عَنْ مَراتِبِکُمُ الَّتی رَتَّبَکُمُ اللهُ فیها

نفرین خداوند سبحان بر گروهی که ستم و ظلم بر خاندان پیامبر (ص) را بنیان نهادند و لعنت خدا بر امتی که منزلت و مرتبه خدادادی شما را نادیده گرفته و حق شما را غصب کردند .

آری ؛ اگر در خانه امام علی (ع) را نمی سوزاندند ، آتش به خیمه های امام حسین (ع) زده نمی شد . اگر به صورت و بازوی زهرای مرضیه (س) سیلی و تازیانه نمی زدند ، صورت و بازوان زینب(س) و ام کلثوم و سکینه و ... تازیانه نمی خورد . اگر به دستان امام علی (ع) ریسمان نمی بستند و او را پیش طاغوت زمانش با سر و پای برهنه برای بیعت حاضر نمی کردند ، زنجیر به دستان و گردن امام سجاد(ع) انداخته نمی شد . و در مجلس طاغوت زمان ، یزید ملعون با آن وضع رقت بار حاضر نمی شد . و اگر شمشیر بر فرق مبارک علی (ع) نمی زدند و او را در محراب عبادت شهید نمی کردند ، و مردم تماشاگر نبودند ، حسین (ع) نیز به هنگام نماز مورد هجوم و تیرباران سپاه جهل و ظلمت کوفه واقع نمی شد . و سر از بدنش جدا نمی شد.

لَعَنَ اللهُ اُمَّةً قَتَلَتْکُمْ وَ لَعَنَ اللهُ الْمُمَهِّدینَ لَهُمْ بِالتَّمْکینِ مِنْ قِتالِکُم

لعنت خدا بر امتی که بر اثر نادانی و حماقت به طاغوت زمان پیوستند و زمینه نبرد و کشتار شما را فراهم کردند .

سپاه کوفه به جای آینده نگری و پیروی از حقیقت ، با هدف تامین خواسته های طاغوت زمان به صحنه آمدند و زمینه کشته شدن فرزند پیامبر (ص) را فراهم آوردند . چه بسا آنها به چنین روزی نمی اندیشیدند که در زمره قاتلان سیدالشهدا (ع) درآیند . ولی بر اثر جهالت و نادانی و پیروی کورکورانه از شیاطین انس و جن به منجلاب هلاکت و بدبختی افتادند که تا ابد به نکوهش و نفرین انسانهای آزاده و آگاه دچار شدند . اگر نابخردان گرد امیر نادان خود جمع نمی شدند و در بیعت نماینده امام حسین (ع) یعنی مسلم ابن عقیل پافشاری میکردند چنین فاجعه ای رخ نمی داد . وآنان جزو سیه رویان و تبه کاران تاریخ نمی شدند . شاید بعضی از آنها کمک نظامی نکرده باشند ولی همین که سیاهی لشکر آنها و طرفدارشان شدند لعن ابدی دامن گیرشان شد .انسان بر اثر پیروی از خواهش های نفس و عدم بهره وری از نیروی خدادادی عقل و اندیشه در اسارت شیاطین انس و جن گرفتار شده و در صف جاهلان قرار می گیرد و حتی اگر خودش اهل ظلم نباشد ، لیکن بر اثر رضایت به رفتار و کردار جباران و ستمگران در زمره تبه کاران قرار می گیرد . و این خطر در هر عصری انسان را تهدید می کند .

بَرِئْتُ اِلَی الله وَ اِلَیکُمْ مِنْهُمْ وَ مِنْ اَشیاعِهِم وَ اَتْباعِعِمْ وَ اَولیائِهِم

بارلها من اظهار برائت و بیزاری می کنم از آنهایی که با امام حسین (ع) جنگیدند و کسانی که وسیله شیوع تفکر امویان شدند و گروهی که پیرو بنی امیه شدند و طوق بندگی آنها را به گردن آویخته و به جای ولایت الهی ولایت جباران و ستمگران را پذیرفتند .

یکی از ارکان اسلام تولی و تبری است.یعنی بر هر مسلمانی است که دوست شناس و دشمن شناس باشد و با دوستان دوستی کند و از دشمنان بیزاری بجوید . و این حالت نفسانی خود را آشکار کند . و رفتارش نشانگر حالات درونی اش باشد و در قرآن کریم در آیه 256 سوره بقره به این موضوع اشاره شده است .همچنین در آیه 56 سوره مائده و آیه 22 سوره مجادله . در زیارت جامعه کبیره نیز که امام هادی (ع) به موسی ابن عبدا... نخعی تعلیم داده است ائمه اطهار را حزب ا... و مخالفان و دشمنان آنان را طاغوت و حزب الشیطان معرفی فرموده و بر اصل تولی و تبری تاکید کرده است . شایان توجه است که بر اثر شرایط مکان و زمان عموما تبری و دشمن شناسی بر تولی تقدم دارد . زیرا پس از تخلیه دل از محبت بیگانگان میتوان به آرایش آن پرداخت و عشق یار را در آن جای داد . از این رو امام باقر(ع) در اواخر زیارت عاشورا در مقام نتیجه گیری به برجسته کردن موضوع تولی و تبری می پردازد و نثار لعن و نفرین صد مرتبه ای بر دشمنان اهل بیت (ع) را بر اهدای سلام مکرر به پیشگاه اهل بیت (ع) مقدم می دارد .

برگرفته از کتاب منشور نینوا ، شرح و تفسیری بر زیارت عاشورا ، ره آوردی از امام باقرالعلوم(علیه السلام)

تحقیق و نگارش : مجید حیدری فر / انتشارات مسجد مقدس جمکران

بخش دوم :

اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا ثارَا... وَابْنَ ثارِهِ وَالْوِتْرَالْمَوتور

سلام بر تو ای خون خدا و فرزند خون او سلام بر تو ای یگانه دوران .

آری حسین (ع) خون خدا و فرزند خون خداست . علی (ع) که خون خداست ، فرزندی به نام حسین (ع) دارد . این تعبیر از باب تشبیه معقول است . یعنی همانگونه که نقش خون در بدن انسان نقش حیاتی است و بود و نبودش مرگ و زندگی را رقم میزند ، وجود مقدس امام علی(ع) و امام حسین (ع) نزد خدا و در دین چنین نقشی دارند. اگر علی (ع) نبود اسلام نبود ، همچنین اگر حسین (ع) هم نبود اسلام و تشیع نبود .

اَلسَّلامُ عَلَیکَ وَ عَلَی الْاَرواحِ الَّتی حَلَّتْ بِفِنائِک

سلام بر تو و ارواح پاکی که بر آستانه عشق و محبت تو فرود آمدند .

یکی از عوامل موفقیت رهبران جامعه داشتن مردمانی آگاه و مجاهد و فداکار است . هر رهبری واجد چنین مردمانی باشد ، میتواند با برنامه ریزی صحیح و بکار گیری تمامی امکانات و توانایی های جامعه به اهداف و آرمان هایش دست یابد . و اگر فاقد آن باشد ، ناکام خواهد ماند .

عَلَیکُم مِنّی جَمیعاً سَلامُ ا... اَبَداً ما بَقیتُ وَ بَقیَ الَّیْلُ وَ النَّهار

درود جاودانه خداوند بر شما باد تا زنده ام و تا زمانی که هستی پایدار است .

برقراری رابطه تنگاتنگ معرفتی و رفتاری میان شیعیان و رهبران دینی ضرورت دارد . و سلام کردن بر سیدالشهدا(ع) در بلندای تاریخ بقای هستی ، نشانگر این معناست . و تنها در این صورت است که ما نیز همانند آن حضرت و یاران فداکارش جزو راست قامتان و پایداران تاریخ خواهیم ماند . پایداری سعادت جامعه در گرو ارتباط عمیق علمی و عملی ، اعتقادی و رفتاری ، با ائمه اطهار (ع) است که الگوهای مناسب و اهرم های قدرت هستند . و اظهار عشق و ارادت محضر سالار شهیدان در قالب سلام و تحیت بر او ، آن هم به صورت جاودانه و ابدی ترسیم کننده آن ضامن بقاست .

یا اَباعَبْدِا... لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزیَّه وَ جَلَّتْ وَ‌ عَظُمَتِ الْمُصیبَةُ بِکَ عَلَینا وَ عَلَی جَمیعِ اَهْلِ الْاِسْلام وَ جَلَّتْ وَ عَظُمَتْ مُصیبَتُکَ فی السَّمواتِ عَلَی جَمیعِ اَهْلِ السَّموات

یا اباعبدا... بی تردید تحمل مصیبت تو و حادثه جانسوز کربلا بر آزادگان ومسلمانان ، و بر همه ساکنان آسمان ، بسیار سخت و گران است .

واقعاً حادثه ای به بزرگی حادثه کربلا و مصیبتی به سختی آن در تاریخ نمونه ندارد ، زیرا :

1 – امام حسین (ع) بر اساس دعوت کتبی آن مردم تبهکار و سیه دل به سوی آنها حرکت کرده بود و تعداد نامه های ارسالی به وی را حدود 12000 ثبت کرده اند .

2 – کاروان آن حضرت سپاه جنگی نبود وگرنه به همراه آوردن تعدادی زن و کودک معنا نداشت .

3 – حدود 20 نفر از این کاروان از افراد بنی هاشم بودند که از بزرگان عرب به شمار می آمدند .

4 – حدود 50 نفر از یاران امام افراد سرشناس حجاز و عراق و عباد و قاریان و حافظان قرآن بودند .

5 – سرپرستی کاروان اسیران را دختر علی (ع) به عهده داشت که زمانی معلم قرآن زنان کوفه بود .

6 – جنایاتی که در کربلا رخ داد نظیر ندارد : بریدن دست و پا و سر و انگشت با انگشتر و حلقوم طفل شیرخوار و تاختن اسب بر بدنهای مطهر شهدا و به نیزه کردن سرهای شهدا ، آتش زدن خیمه ها ، نواختن سیلی و تازیانه به صورت بانوان وکودکان ، سرور و شادی در مصیبت فرزندان پیامبر (ص) .

این مصائب نه تنها بر اهل زمین بلکه بر اهل آسمان نیز سنگین است . زیرا وقتی امام حسین (ع) در عصر عاشورا تنها ایستاده بود و به اجساد شهدا می نگریست و فریاد « هَلْ مِنْ ناصِرٍ یَنْصُرُنی ... » سر میداد ، اهالی آسمان و فرشتگان خودشان را آماده یاری وی کردند ولی حضرت قبول نکردند . 

برگرفته از کتاب منشور نینوا ، شرح و تفسیری بر زیارت عاشورا ، ره آوردی از امام باقرالعلوم(علیه السلام)

تحقیق و نگارش : مجید حیدری فر / انتشارات مسجد مقدس جمکران

با سلام خدمت شما که از وبلاگم بازدید کردید.

تصمیم گرفتم خلاصه ای از کتاب منشور نینوا که شرح و تفسیری بر زیارت عاشورا ره آوردی از امام باقر با تحقیق و نگارش آقای مجید حیدری فر کاری از انتشارات مسجد مقدس جمکران رو توی وبلاگم قرار بدم .امیدوارم با عنایت امام حسین (ع) مورد توجه همه دوستداران آن حضرت واقع شود.و با نظرات سازنده خود حقیر را راهنمایی فرمایید. با تشکر

قسمت اول :

بِسْمِ رَبِّ الْحُسَین

 شرح و تفسیری بر زیارت عاشورا 

به راستی چرا سوره فجر را سوره امام حسین (ع) نامیده اند؟

چرا امام صادق (ع) مراد خداوند از نفس مطمئنه و روح آرام یافته و بازگشت کننده به سوی پروردگار را امام حسین (ع) می داند ؟

چرا آیه 40 سوره حج که درباره خداجویان رانده شده از دیار خویش نازل شده به امام حسین (ع) و یاران او تاویل گردیده است ؟

چرا آیه 6 و 7 سوره نازعات درباره امام حسین (ع) نازل شده است ؟

چگونه می توان پذیرفت که نخستین فردی که در هنگام رجعت قبرش شکافته می شود و به دنیا باز می گردد حسین ابن علی (ع) است ؟

اهمیت توحید و آغاز با تکبیر و پایان با سجده و تحمید حق

براساس روایات زیارت عاشورا با تکبیر شروع و با سجده خاتمه می یابد .

معنی ا... اکبر این نیست که خدا از همه چیز بزرگتر است . زیرا در این صورت خدا را در کنار اشیا دیگر قرار داده و به ارزیابی آنها با خدا پرداخته ایم و این حد و اندازه در نظر گرفتن برای خداست در صورتی که خداوند نامتناهی است و این ترجمه با توحید هماهنگ نیست . بلکه باید بگوییم خداوند بزرگتر از ان است که در وصف توصیف کننده ای بگنجد. هیچکس حق وصف کردن خدا را ندارد مگر بندگان مخلص خداوند . (سوره صافات آیه 159 و 160)

این که در انتهای زیارت عاشورا دستور سجده داده می شود ، گذشته از اینکه باید دید ذکر سجده چیست و چه پیام و درسی برای ما دارد ، نفس گذاشتن پیشانی بر خاک در پیشگاه خداوند عبادت بزرگی است و برآمده از درک ا... اکبر است همانگونه که سیدالشهدا حماسه پر شورش را با نام و یاد خدا آغاز کرد و با گذاشتن صورت بر خاک گرم کربلا به راز و نیاز پرداخت و عرض کرد : (( اِلهی رِضیً بِقَضائِک وَ تَسْلیماًلِاَمْرِکْ لا مَعْبودَ سِواکْ یا غیاثَ المُسْتَغیثین )) 

سیمای انسان عاشورایی :

اگر کسی می خواهد عاشورایی باشد و حسینی زندگی کند ، چاره ای جز شناخت خداوند و عظمت او و خضوع و خشوع و کرنش در مقابل او را ندارد و باید سراسر زندگی اش را با توحید ناب هماهنگ کند و خالصانه لوجه الله زندگی کند و در مقابل غیر خدا سر تسلیم فرود نیاورد و ذکر ا... اکبر بر لب و پیشانی بر خاک بساید و حق را ستایش کند .

بهترین حالات قرب عبد به معبود سجده است . و نورانیت فراوانی در چهره ساجدان حق مشهود است . تنها راه دستیابی به اشراق انوار ذات اقدس الهی در قلب انسان سجده حقیقی و همراه با ناله در برابر خداوند سبحان است .

امام صادق (ع) میفرمایند :

سجده واقعی دوری جستن از همه دارایی های انسان است حتی از خودی خودش .

اَلسَّلامُ عَلَیکَ یااَباعَبْدِا... اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ رَسولِ ا... اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ اَمیرِالْمُؤمِنین وَابْنَ سَیِّدِالْوَصییّن اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَابْنَ فاطِمَة سَیِّدَةَ نِساءِالْعالَمین .

سلام بر تو ای پدر بندگان خدا ، سلام بر تو ای فرزند پیامبر خدا ، سلام بر تو ای فرزند امیر و سالار مومنان و سرور اوصیا ، سلام بر تو ای فرزند فاطمه سرور زنان جهان .

سلام و معنای آن :                                                                                                                   

سلام در فرهنگ لغت به معنی ایمنی و آسایش است و یکی از آداب معاشرت اسلامی سلام کردن بر اهل ایمان است. یعنی مومنین به هم سلام کرده و تامین امنیت دیگران را خواستارند. در قرآن کریم آیاتی پیرامون سلام آمده است . مثلا در آیه 54 سوره انعام خداوند به پیامبر دستور میدهد که بر مومنان و دانشجویان علوم الهی سلام کند . یا در آیه 27 سوره نور به مسلمانان دستور میدهد که هنگام ورود به خانه دیگران سلام کنید . و در آیه 86 سوره نساء لزوم بهتر جواب دادن سلام را یادآور میشود . و در روایت معروف علوی آمده است که : پس از پاسخ سلام مومن جملاتی نظیر : و رحمة ا... و برکاته بگویید .

امام حسین (ع) میفرمایند:

سلام کردن 70 پاداش دارد که 69 تای آن برای سلام کننده است و یک پاداش آن برای پاسخ دهنده است .

ونیز میفرمایند : بخیل کسی است که سلام نکند .

پیامبر اسلام (ص) میفرمایند :

گرامی ترین مردم نزد خدا و پیامبر آغازگر به سلام است .

همچنین میفرمایند : سلام یکی از نامهای خداست . پس آن را در میان خودتان رواج دهید .

و نیز فرموده اند : هر کس سخنش را بدون سلام آغاز کرد جوابش را ندهید . و کسی را بر سفره خود نخوانید مگر اینکه سلام کند .

از آنجا که برخی از اسمای الهی دو چهره دارند : چهره ی عمومی و خصوصی . بنابراین معنای چهره ی عمومی اسم اسلام در دنیا ، حفظ و حراست کردن تمامی آفریده ها از بلایا ، شرور و نقایص است که آن را گناه و فراموشی و اشتباه می نامیم و از نتیجه ی آن به عصمت تعبیر می شود . عصمت مترادف جبر نیست یعنی امام معصوم به کسی گفته نمی شود که از روی بی اختیاری گناه نکند ، بلکه امام معصوم قدرت بر انجام گناه دارد اما به دلیل داشتن ایمان راسخ ، باطن آتشین گناه را میبیند و بر اساس اراده و همت والایش از انجام آن خودداری می کند .

از آنجا که انسان عادی فاقد قدرتی است که در مقابل بندگان مقرب الهی ، توان آسیب رساندن به آنها را داشته باشد همانگونه قدرت ایمنی بخش را نیز دارا نیست . پس معنای سلام کردن در زیارات این است که زائر به مزور وعده می دهد که آنچه را شما عامل بیماری می دانید ترک می کنم و بدین سان سلامت شما را تامین می سازم . و چون ائمه اطهار (ع) رهایی از پلیدی را عامل دست یابی به سلامت روح و روان می دانند . بنابراین ، زائرِ سلام کننده در پیشگاه ولی خداوند عهد و پیمان می بندد که ترک گناه کرده و به بندگی حق روی آورد .

حکم فقهی سلام :

مستحب است که انسان به اهل ایمان سلام کند و پاسخ دادن آن هم بر شنونده واجب است ، یعنی کسی که سلام را شنید ، باید جوابش را بدهد حتی اگر در نماز جماعت باشد ، دست کم باید یکی از شنوندگان به او پاسخ دهد ، یعنی واجب کفایی است ، از این رو زائر خاندان پاک نبوی باید باور کند که اگر در زیارت خویش به امام سلام کرد پاسخ آنرا دریافت می کند و چون هدف ائمه احیای دین و ارزشهای دینی است ، ممکن نیست حافظان دین تکلیفی برای مردم بیان کرده باشند و خود به آن عمل نکنند ، همانگونه که دیدن اشیای ویژه مثل ستارگان نیاز به وسیله خاصی مثل تلسکوپ دارد ، شنیدنِ پاسخ سلام هم منوط به داشتن قوه ی شنیداریِ ویژه ای است .

هدف از کنیه اباعبدا... :

شاید علت اعطای کنیه ی ابا عبدا... به آن حضرت از سوی پیامبر که بی تردید از ناحیه خداوند بوده این باشد که او بنده خالص حق بود و در روز عاشورا کمال بندگی و عبودیت را در عرصه ی گیتی به نمایش گذاشت و از آنجا که ادب در لغت به معنی مربی و معلم نیز استعمال شده ، سیدالشهدا ، پدر و مربی تمامی بندگان خداست و جاودانگی پرستش خدا در زمین از آثار وجودی اوست .

حدیث شناسی امام حسین (ع) :

در ابتدای زیارت عاشورا هویت امام حسین (ع) را بازگو می کند که پدر و مادرش کیست زیرا اگر بخواهیم حرکت آن حضرت را تحلیل کنیم ،شناخت هویت او تاثیر به سزایی دارد ، علاوه بر آن بنی امیه چنان تبلیغات دامنه داری به راه انداختند که چهره ی امام حسین (ع) را وارونه جلوه داده بود . تا جایی که مردم را بر ضد خاندان رسالت شوراندند و آنها را به کربلا آوردند .

امام حسین (ع) وارث تمامی برجستگی ها و اوصاف جدش و پدرش ومادرش است . دلیل این مدعا سخنان امام باقر (ع) در تعلیم زیارت نامه آن حضرت است زیرا جدِ امام حسین (ع) را به وصایت و برترین وصی و مادرش را به سروری زنان عالم می ستاید . کافی بود که امام باقر (ع) اینگونه بفرماید :

"السلامُ علیکَ یابنَ محمدِابنِ عبدا... وابنُ علی بن ابیطالب و ابن فاطمه"

تصریح به اوصاف و مقامات سه گانه ی رسالت ، وصایت و ولایت دلیل بر این است که سیدالشهدا از مزایای شئون آن بزرگواران است .